گویچه‌های سفید (لوکوسیت‌ها) یا گلبول‌های سفید از یاخته‌های خون هستند. گویچه‌های سفید بخشی از دستگاه ایمنی بدن هستند و بدن را ازبیماری‌های عفونی محافظت می‌کنند. لوکوسیت‌ها بر خلاف اریتروسیت‌ها هسته‌دار و متحرک هستند. در انسان بالغ گویچه‌های سفید در مغز استخوان جناغ ولگن خاصره ساخته می‌شوند (در کودکان مضافاً در استخوان لوله‌ای دست‌ها) و در خون آزاد می‌شوند. گویچه‌های سفید سپس در لوزه ها، طحال، مغز استخوان،غدد لنفاوی و تیموس "می‌آموزند" که دقیقاً چه نوع وظیفه دفاعی به عهده دارند و چه چیزهایی خودی و چه چیزهایی غیر خودی (دشمن) محسوب می‌شوند.

انواع گلبول سفید

لوکوسیت‌ها بر اساس حضور یا عدم حضور گرانول‌های اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته گرانولوسیت‌ها (دانه‌دارها) و آگرانولوسیت‌ها (بدون دانه‌ها) تقسیم می‌شوند.گرانولوسیت‌ها بر اساس رنگ‌پذیری گرانول‌های اختصاصی به سه دسته نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها تقسیم می‌گردند. آگرانولوسیت‌هابه دو دسته لنفوسیتها و مونوسیتها تقسیم می‌شوند.

گرانولوسیت‌ها

• گرانولوسیت ها: در داخل سیتو پلاسم این نوع گلبول های سفید  دانه وجود دارد.

  نوتروفیلها Neutrophils  - ائوزینوفیل ها Eosinophils  - بازوفیل ها  Basophilsدرگروه گرانولوسیت ها قرار دارند.

  نوتروفیلها  Neutrophils :

  
  مهم‌ترین گروه سلولی سیستم میلویید را گرانولوسیتهای نوتروفیل تشکیل می‌دهند. نوتروفیلها پس از تشکیل در مغز استخوان وارد جریان خون شده و در حدود 12 ساعت بعد به سوی بافتهای بدن حرکت می‌کنند. طول عمر این سلولها بیش از چند روز نیست. نوتروفیلها بین 60-75 درصد لکوسیتهای خونانسان و سایر گوشتخواران را تشکیل می‌دهند. این نسبت در بین نشخوارکنندگان تنها 30 - 20 درصد است. 

  ساختمان نوتروفیلها

  نوتروفیلهای موجود در جریان خون سلولهای مدوری هستند با قطر تقریبی 12 میکرومتر. این سلولها دارای سیتوپلاسمی حاوی گرانولهای بسیار ظریف و یک هسته سوسیسی شکل و یا چند قسمتی در مرکز می‌باشند. در سیتوپلاسم این سولها دو نوع گرانول یافت می‌شود. گرانولها اولیه که گرانولهای متراکمی هستند و حاوی آنزیم‌های باکتری‌کش می‌باشند. در گرانولهای ثانویه آنزیم‌هایی مثل لیزوزیم رکولاژناز وجود دارد. نوتروفیلها دارای یک دستگاه گلژی بسیار کوچک و تعدادی میتوکندری ولی فاقدریبوزوم و شبکه آندوپلاسمی دانه‌دار می‌باشند از اینرو قادر به سنتز پروتئینها نیستند. 

  اعمال نوتروفیلها

  وظیفه اصلی نوتروفیلها عبارتست از تخریب مواد بیگانه طی فرآیندی به نام فاگوسیتوز ، که عمل فاگوسیتوز را می‌توان به مراحلی تقسیم کرد. 

  کموتاکسی

  کموتاکسی عبارت است از حرکت جهت‌دار نوتروفیلها تحت تاثیر محرکها شیمیایی خارجی. در صورت قرار گرفتن نوتروفیلها در معرض چنین محرکهایی این سلولها پلاریزه شده و به سمت بیشترین غلظت ساده جاذب حرکت می‌کنند. موادی که باعث جذب نوتروفیلها می‌شود عبارتند از بسیاری از فرآورده‌های باکتریایی فاکتورهایی که از سلولهای تخریب شده آزاد می‌گردند و فاکتورهای مشتق شده از ماست سلها. 
  
  
  
  

   

  چسبندگی

  وقتی نوتروفیل با یک ذره بیگانه مواجه می‌شود باید بتواند خیلی محکم به آن متصل شود. این اتصال نمی‌تواند خود به ‌خود انجام گیرد. چرا که هم سلولها و هم ذرات معلق در مایعات بدن دارای بار منفی بوده و لذا یکدیگر را دفع می‌کنند. بنابراین برای خنثی کردن این بار منفی ، باید ذرات بوسیله یک پروتئین با بار مثبت پوشیده شوند. مثل مولکول آنتی‌بادی. ذراتی که بوسیله آنتی‌بادی پوشیده می‌شوند، بار منفی موجود بر روی سطحشان کاهش یافته و لذا می‌توانند به راحتی به نوتروفیلها که دارای بار منفی هستند متصل شوند.
  
  نوتروفیلها دارای گیرنده اختصاصی برای مولکول آنتی‌بادی بوده و در نتیجه ذرات پوشیده شده بوسیله این مولکولها می‌توانند بوسیله این گیرنده‌ها به نوتروفیلها متصل شوند. مکانیسم دیگری که به ایجاد اتصال بین ذرات و نوتروفیلها کمک می‌کند عبارت است از به دام‌اندازی این ذرات. بطور معمول ، وقتی که ذره‌ای در پلاسمای خونبا یک نوتروفیل مواجه می‌شود، به راحتی می‌تواند فرار کند. ولی در صورتی که این ذره در داخل بافتهای بدن جای گرفته باشد ممکن است بین یک نوتروفیل و سطح دیگری به دام افتاده و در نتیجه موفق به فرار نگردد. این پدیده به فاگوسیتوز سطحی موسوم است. 

  بلع

  وقتی که یک ذره بطور محکم به غشای نوتروفیل متصل شد، در اثر انقباض فیلامانهای اکتین و میوزین متصل به میکروتوبولهای سیتوپلاسم ، توسط غشای سلولدربرگرفته می‌شود. در نتیجه ذره به داخل سلول کشیده شده و در واکوئلی به نام فاگوزوم محصور می‌گردد. سهولت عمل دربرگرفتن تا حدی به اختصاصات سطحی ذره مذکور بستگی دارد. بطور کلی ، لازم است که ذره ، هیدروفوب‌تر از سلول باشد. باکتریهای دارای هیدروفوبیسیتر بالا خود وارد سلولها می‌شوند. برعکس باکتریهایی که سطح هیدروفیل دارند خیلی به سختی فاگوسیته می‌شوند مگر اینکه آنتی‌بادیها روی سطح آنها را بپوشاند و آنرا هیدروفوب گردانند.
  
  ذره در بر گرفته شده توسط نوتروفیلها پس از اتصال ذره به غشای نوتروفیل گرانولهای اولیه به سرعت در داخل سیتوپلاسم حرکت کرده و به فاگوزوم ملحق می‌شوند. متعاقب آن ، آنزیم‌های خود را آزاد می‌سازند. از این پس ، این واکوئل کامل ، فاگولیزوزوم خوانده می‌شود. آنزیم‌های موجود در این گرانولها می‌توانند دیواره باکتریها را هضم کرده و بیشتر میکروارگانیسم‌ها را بکشند. ولی همانطوری که انتظار می‌رود حساسیت ارگانیسم‌های مختلف نسبت به این آنزیم‌ها متفاوت است. باکتریهای گرم مثبت که نسبت به لیزوزوم حساس هستند، به سرعت از بین می‌روند. باکتریهای گرم منفی ، مدت بیشتری دوام می‌آورند چرا که دیواره خارجی آنها در برابر هضم شدن نسبتا مقاوم است. 
  
  
  
  

   

  سرنوشت نوتروفیلها

  ذخیره انرژی نوتروفیلها محدود و غیر قابل تجدید است. با اینکه این سلولها ، بلافاصله پس از آزاد شدن ازمغز استخوان فعال هستند. به سرعت خاصیت خود را از دست داده و تنها قادر به انجام تعداد محدودیاعمال فاگوسیتیک می‌باشند. از این رو نوتروفیلها را اولین خط دفاعی بدن در نظر می‌گیرند. چرا که به سرعت به طرف عامل بیگانه حرکت کرده و فورا آنرا نابود می‌سازند. ولی قادر به ادامه این عمل به مدت طولانی نیستند. دومین خط دفاعی بدن را سیستم فاگوسیتیک تک‌هسته‌ای تشکیل می‌دهد. نوتروفیلها از آنجایی که ماده بیگانه را کلا نابود می‌کنند، قادر به آماده‌سازی آنتی‌ژن برای عرضه به سلولهای حساس به آنتی‌ژن نیستند. 

  ائوزینوفیل ها:Eosinophils

  دارای هسته دو لوبه است, سیتوپلاسم سلول حاوی دانه های نارنجی فراوان است.

  تعداد  ائوزینوفیل ها دربیماری حساسیتی وعفونت های انگلی درخون افزایش می یابد.

  بازوفیل ها :Basophils 

  کمترین درصد گلبولهای سفید را در یک گسترس خونی را  دارا می باشند . بازوفیل ها دارای دانه های درشت آبی تیره در سیتوپلاسم خود هستند.

   این دانه ها حاوی ماده هیستامین هستند. که نقش مهمی در واکنشهای آ لرژیک  دارند.آزاد شدن ماده شیمیایی هیستامین در خون باعث ایجاد حساسیت وعوارض آن ازجمله التهاب و مخصوصا کهیر در پوست می گردد.

  آ گرانولوسیت ها

  آ گرانولوسیت ها : در سیتوپلاسم این نوع گلبول های سفید دانه وجود ندارند. مثل : لنفوسیت ها ومونوسیت ها

  لنفوسیت ها :Lymphocyte

  لنفوسیت ها  : دارای هسته یک پارچه بزرگ و گرد  با کروماتین فشرده هستند . سیتوپلاسم لنفوسیت ها آبی روشن وبدون گرانول است.

  لنفوسیت ها اولین سد دفاعی در برابر عوامل نفوذی به بدن از جمله باکتری ها ویروس ها قارچ ها محسوب می شوند. لنفوسیتها در عقده های لنفاوی و در مغز استخوان بوجود می آیند. لنفوسیت ها به دو گروه عمده تقسیم می شوند .

  1- لنفوسیت های B :

  لنفوسیت‌های بی(به انگلیسی: B cell) لنفوسیتهایی از سیستم ایمنی بدن هستند که در مقابل پاتوژنهایی مثل ویروسها پادتن تولید می‌کنند. این لنفوسیت‌ها در ایمنی هومورال نقش دارند که همراه با ایمنی سلولی، مکانیسم دفاع اختصاصی را تشکیل می‌دهند. لنفوسیت‌ها به طور اختصاصی عمل می‌کنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی و از بین می‌برند. لنفوسیت‌های بی نقش بزرگی در ایمنی هومورال (در کنار آن پاسخ ایمنی سلولی قرار دارد که توسطلنفوسیت‌های تی مدیریت می‌شود) دارند. کارکرد اصلی لنفوسیت‌های بی تولید پادتن علیه آنتی‌ژنها، ایفای نقش به عنوان سلول‌های ارایه دهندهٔ آنتی‌ژن(ای پی سی)، و در نهایت تکامل یافتن به سلول‌های بی خاطره پس از فعال شدن توسط برهم‌کنش‌های آنتی‌ژنی است. سلول‌های خاطره در برخورد مجدد با همان آنتی‌ژن پادتن بیشتری را در مدت زمان کوتاه‌تری تولید می‌کنند. لنفوسیت‌های بی جزء اساسی سیستم ایمنی تطابقی است.

   

    تکامل لنفوسیت‌های بی نارس

   

  لنفوسیت‌های بی پس از آن که در سلول‌های بنیادین مغز استخوان به وجود آمدند، باید برای کسب ویژگی‌های لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروب‌ها، تکامل یابند. تکامل این سلول‌ها در مغز استخوان انجام می‌گیرد (در حالی که تکامل لنفوسیت‌های تی در تیموس صورت می‌گیرد). بعد از رسیدن به مرحلهٔ نارس IgM ‎ مثبت در مغز استخوان، سلول‌های بی نارس به طحال مهاجرت می‌کنند. در این حالت به این سلول‌های مهاجرت‌کرده لنفوسیت‌های بی ترانزیشنال می‌گویند. برخی از این سلول‌ها به لنفوسیت‌های بی بالغ تمایز می‌یابند. تکامل لنفوسیت‌های بی از طریق چندین مرحله رخ می‌دهد که هر مرحله نشان‌دهندهٔ یک تغییر در محتوای ژنوم در جایگاه آنتی‌بادی است. هر آنتی‌بادی از دو زنجیرهٔ مشابه سبک (اِل) و دو زنجیرهٔ مشابه سنگین (ایچ) تشکیل شده‌است و ژنهای مختص آنها در ناحیهٔ v ‎ (متغیر) و ناحیهٔ c ‎ (ثابت) یافت می‌شوند. در ناحیه v زنجیرهٔ سنگین سه قسمت وجود دارد: V و D و J. در فرایندی تصادفیِ نوترکیبی VDJ باز ترکیب می‌شوند تا یک حوزهٔ متغیر منحصر به‌فرد در ایمونوگلوبلین هر سلول منفرد B بسازند. بازچینی‌های مشابهی برای ناحیه V زنجیرهٔ سبک رخ می‌دهد با این تفاوت که تنها دو قسمت وجود دارد که درگیر می‌شوند (V و J). زمانی که لنفوسیت بی در هر مرحله از فرایند بلوغ شکست بخورد توسط مکانیسم آپوپتوز می‌میرد، به این فرایند حذف کلونال می‌گویند. اگر لنفوسیت بی در حین فرایند بلوغ آنتی‌ژن خودی را بشناسد، این سلول سرکوب شده (آنرژی) یا متحمل آپوپتوز (انتخاب منفی)می‌شود. سلول‌های بی دایما در مغز استخوان تولید می‌شوند. وقتی گیرنده‌های سلول بی در سطح این سلول با آنتی ژن‌های موجود کشف شده در بدن جفت و جور می‌شوند، سلول بی تکثیر می‌شود و یک شکل آزاد از آن رسپتورها را(آنتی بادی)با مکان‌های اتصالی مشابه همانند آنهایی که در سطح سلول اولیه هستند ترشح می‌کند. بعد از فعال شدن این سلول تکثیر می‌شود و سلول‌های خاطرهٔ بی تشکیل می‌شوند تا همان آنتی ژن‌ها را بشناسند. این اطلاعات در آینده به عنوان بخشی از سیستم ایمنی تطابقی استفاده خواهد شد تا یک پاسخ ایمنی قوی تر و کارامدتر در مقابل تمام آنتی ژن‌های مواجه شدهٔ قبلی ایجاد شود.

   

  عملکرد لنفوسیت‌های بی
  

   

  بدن انسان روزانه میلیون‌ها نوع مختلف از سلول‌های بی را تولید می‌کند که در خون و سیستم لنفی گردش کرده و نقش نظارت ایمنی را بازی می‌کنند. آنها باید کاملا فعال شوند تا آنتی بادی تولید کنند.هر سلول بی یک پروتئین گیرندهٔ منحصربه فرد(گیرندهٔ سلول بیBCR) در سطح خود دارد که به یک آنتی ژن خاص متصل خواهد شد. BCR یک ایمونوگلوبلین متصل به غشا است، واین ملکول است که افتراق سلول بی را از سایرانواع لنفوسیت‌ها ممکن میسازد، همچنین این ملکول پروتئین اصلی برای فعال شدن سلول بی است. زمانی که سلول بی با آنتی ژن همجنس خود مواجه می‌شود و یک پیام اضافی از سلول T کمکی دریافت می‌کند می‌تواند به یکی از سلول‌های بی (سلول بی پلاسما و سلول بی خاطره) تمایز یابد. سلول بی می‌تواند مستقیما یکی از این سلول‌ها شود و یا اینکه ممکن است متحمل یک مرحلهٔ واسطه به نام واکنش مرکز زایا شود.در این مرحلهٔ واسطه‌ای سلول بی ناحیهٔ متغیر ژن ایمنوگلوبلین خود را هایپر میوتیت می کند(هایپرمیوتیشن پیکری) و احتمالا متحمل تغییر کلاس (class switching) می‌شود.

   

  کلونالیته
  

   

  بی سل‌ها به صورت کلون وجود دارند.همهٔ بی سل‌ها از یک سلول خاص مشتق می‌شوند و بنابراین آنتی بادی‌هایی که توسط دودمان تمایزیافتهٔ آنها تولید می‌شوند می‌توانند اجزای مشابه (اپیتوپ) یک آنتی ژن را بشناسند یا به ان متصل شوند. این کلونالیته نتایج مهمی دارد زیراحافظهٔ ایمونوژنیک متکی به آن است. گوناگونی بزرگی در پاسخ ایمنی بوجود می‌آید زیرابیش از۱۰ به توان ۹ کلون وجود دارند که برای شناسایی آنتی ژن‌های مختلف اختصاصی هستند. یک سلول بی منفرد یا یک کلون از سلول‌ها با اختصاصیت مشترک در مواجهه با آنتی ژن خاص خودشان برای تولید تعداد زیادی سلول بی تقسیم می‌شوند. بیشتر این سلول‌های بی به پلاسماسل تمایز می‌یابند. این پلاسماسل‌ها آنتی بادی‌هایی به داخل خون ترشح می‌کنند تا به همان اپی توپی که در ابتدا موجب تکثیر شد متصل شوند.اقلیت کمی به عنوان سلول‌های خاطره نجات می‌یابند که می‌توانند تنها همان اپیتوپ را شناسایی کنند.علاوه بر این در هر چرخه تعداد سلول‌های خاطرهٔ نجات یافته افزایش می‌یابد. این افزایش همراه است با affinity maturation که موجب نجات یافتن بی سل‌هایی می‌شود که با نزدیکی(افینیتی) بالایی به آنتی ژن خاص متصل می‌شوند. این تقویت متعاقب با بهبود پاسخ ایمنی، پاسخ ایمنی ثانویه نام دارد. سلول‌هایی که برای اولین بار با آنتی ژن مواجه می‌شوند بی سل‌های خام (naive)نام دارند.

   

  

   

  انواع سلول‌های بی

   

  انواع سلول‌های بی
  

   

  ۱.سلول‌های بی پلاسما(سلول‌های پلاسما):سلول‌های بی بزرگی هستند که قبلا با آنتی ژن مواجه شده‌اند و مقادیر زیادی آنتی بادی تولید و ترشح می‌کنند که این آنتی بادی‌ها با متصل شدن به میکروبها و تبدیل آنها به اهداف سهل تری برای فاگوسیتوز و فعال کردن سیستم کمپلمان، در تخریب آنها کمک می‌کنند. گاهی به انها کارخانهٔ آنتی بادی هم می‌گویند. یک میکروگراف از این سلول‌ها مقادیر زیادی از شبکهٔ اندوپلاسمی زبر که مسؤل ساخت آنتی بادی است را در سیتوپلاسم این سلول‌ها نشان می‌دهد. این سلول‌ها عمر کوتاهی دارند و زمانی که عامل تحریک کننده که پاسخ ایمنی را برانگیخته از بین رود متحمل آپپتوز می‌شوند. دلیل این اتفاق پایان مواجههٔ ممتد با فاکتورهای تحریک کنندهی کلونی مختلف است زیرا این فاکتورها بری نجات یافتن لازمند.

   

  ۲.سلول‌های بی خاطره :این سلول‌ها از سلول‌های بی فعال شده که برای آنتی ژن مورد مواجهه در حین پاسخ ایمنی اولیه اختصاصی هستند بوجود می‌آیند. این سلول‌ها عمر طولانی دارند و به دنبال یک مواجههٔ ثانویه با همان آنتی ژن می‌توانند به سرعت پاسخ دهند.

   

  ۳.سلول‌های b-۱

   

  ۴.سلول‌های b-۲

   

  ۵.سلول‌های بی ناحیهٔ مارژینال

   

  ۶.سلول‌های بی فولیکولار

   

  شناخت آنتی ژن توسط سلول‌های بی
  

   

  یک تفاوت عمده بین بی سل‌ها و تی سل‌ها این است که هرکدام از این لنفوسیت‌ها چگونه آنتی ژن خود را می‌شناسد. بی سل‌ها آنتی ژن هم جنس خود را به شکل خامش شناسایی می‌کنند. آنها با استفاده از bcr یا ایمونوگلوبلین متصل به غشا خود آنتی ژن آزاد(محلول) در خون یا لنف را شناسایی می‌کنند. برعکس، تی سل‌ها آنتی ژن همجنس خود را به یک شکل پردازش شده، به عنوان یک قطعهٔ پپتیدی که توسط یک ملکول MHC ی سلول ارائه دهندهٔ آنتی ژن به گیرندهٔ سلول تی ارائه شده، شناسایی می‌کنند.

   

  فعال شدن سلول‌های بی
  

   

  شناسایی آنتی ژن توسط تی سل تنها عامل ضروری برای فعال شدن بی سل نیست. (ترکیبی از تکثیر کلونال و تمایز انتهایی به پلاسماسل‌ها). بی سل‌هایی که در معرض آنتی ژن قرار نگرفته اند(سلول‌های بی خام)می توانند به یک شیوهٔ وابسته یا غیر وابسته به تی سل فعال شوند.

   

  

   

   

  فعال شدن وابسته به سلول تی'

   

  ---

   

  هنگامی که یک پاتوژن توسط یک سلول ارائه دهندهٔ آنتی ژن مثل ماکروفاژ یا سلول دندریتیک بلع می‌شود، پروتین‌های پاتوژن سپس به پپتیدهایی هضم شده و به پروتیین‌های MHC کلاس ۲ متصل می‌شوند. این کمپلکس سپس به خارج از غشائ سلول انتقال داده می‌شود. اکنون این ماکروفاژ فعال شده‌است تا چندین سیگنال را به یک سلول تی خاص که پپتید ارائه شده را می‌شناسد تحویل دهد.سلول تی سپس تحریک می‌شود تا اتوکرین ها(پیام رسانی اتوکرین) را تولید کند که این امر منجر به تکثیر و تمایز به سلول‌های تی خاطره و اثرگذار می‌شود. سلول‌های تی کمکی سپس از طریق یک پدیده به نام سیناپس ایمونولوژیکی سلول‌های بی خاص را فعال می‌کنند. سلول‌های بی فعال سپس آنتی بادی‌هایی تولید می‌کنند که این آنتی بادی‌ها به پیشگیری از پاتوژن‌ها تا زمانی که فاگوسیت ها(یعنی ماکروفاژها، نوتروفیل‌ها)یا سیستم کمپلمان میزبان را از پاتوژن‌ها پاک می‌کنند، کمک خواهد کرد. اکثر آنتی ژن‌ها وابسته به سلول تی هستند، به این معنی که کمک سلول تی برای تولید آنتی بادی حداکثر لازم است. با یک آنتی ژن وابسته به سلول تی، اولین سیگنال از اتصال متقاطع آنتی ژن با گیرندهٔ سلول بی(BCR)و دومین سیگنال از تحریک همزمان بوسیلهٔ سلول تی می‌آید. آنتی ژن‌های وابسته به سلول‌های تی شامل پروتئین‌هایی می‌شوند که روی MHC کلاس ۲ی سلول بی به یک زیرنوع خاص از سلول تی به نام Th۲ ارائه می‌شوند. زمانی که یک سلول بی همان آنتی ژن را پردازش کرده و به سلول Th آماده(primed) ارائه می‌دهد، سلول تی سایتوکایین‌هایی ترشح می‌کند که سلول بی را فعال می‌کند.این سایتوکایین‌ها تکثیر و تمایز سلول بی به پلاسماسل‌هارا آغاز می‌کنند. تغییر ایزوتیپ(Isotype switching) به IgG، IgAو IgE و تولید سلول خاطره، در پاسخ به آنتی ژن‌های وابسته به تی رخ می‌دهد.این تغییر ایزوتایپنوترکیبی تغییر کلاس(‍CSR) نام دارد. زمانی که این تغییر رخ داد سلول بی خاص دیگر نمی‌تواند ایزوتایپ‌های اولیهٔ IgM و IgD را تولید کند.

   

  

   

   

  فعال شدن غیر وابسته به سلول تی

   

  ---

   

  بسیاری از آنتی ژن‌ها، غیر وابسته به سلول تی هستند که می‌توانند هر دو سیگنال را به سلول بی تحویل دهند.موشها بدون تیموس(موش‌های nude که هیچگونه سلول تی تولید نمی‌کنند.) می‌توانند به آنتی ژن‌های غیر وابسته به تی پاسخ دهند.بسیاری از باکتری‌ها اپی توپ کربوهیدراتی تکرار شونده دارند که سلول‌های بی را با اتصال متقاطع به گیرنده‌های آنتی ژنی IgM در سلول بی و پاسخ به وسیلهٔ تولید IgM در غیاب کمک سلول تی، تحریک می‌کنند.دو نوع فعال شدن غیر وابسته به سلول تی وجود دارد:نوع یک (پلی کلونال) و نوع دو(که در آن ماکرو فاژها چندین آنتی ژن مشابه به شیوه‌ای ارائه میدهند که موجب اتصال متقاطع آنتی بادی‌ها در سطح سلول‌های بی می‌شود.) ریشه‌های اجدادی سلول بی

   

  2 - لنفوسیت های T : 

  لنفوسیت تی از انواع سلول‌های سیستم ایمنی بدن است.

   

  دفاع اختصاصی بدن شامل ایمنی هومورال و ایمنی سلولی است. در ایمنی سلولی لنفوسیت‌های T (سلول‌های T) فعالیت دارند. لنفوسیت‌های T پس از اتصال به آنتی‌ژن تکثیر پیدا می‌کنند و انواعی از سلول‌های T از جمله تعدادی T کشنده و تعدادی T خاطره به وجود می‌آورند. سلول‌های T کشنده به طور مستقیم به سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و با تولید پروتیین خاص به نام پرفورین منافذی در این سلول‌ها به وجود می‌آورند و موجب مرگ آن‌ها می‌شوند. به همین علت این نوع از پاسخ ایمنی به ایمنی سلولی معروف است. انواع سلول‌های T عبارت است از T کشنده، T خاطره، یاری‌کننده (h.c) ومهارکننده.

   

  لنفوسیت تی سیتوتوکسیک و سرکوبگر CD8 مثبت هستند ولی دو گروه دیگر CD4 مثبتند.

   

  وظیفه‌های لنفوسیت تی
  

   

  • حضور میکرب را به سایر گلبول‌ها خبر می‌دهد.
  • میکروب‌ها را گرفته و کشته و به گلبول‌های سفید تحویل داده و مستقیماً بیگانه خوارند.
  • در سطح خود گیرنده‌های آنتی‌بادی مانندی دارند که به آنتی‌ژن میکروب جسبیده و دیوارهٔ سلول را حل می‌کند.
  • در مبارزه با سلول‌های سرطانی T کشنده به همراه ماکروفاژها نقش اصلی را دارند

   

  لنفوسیت های T در ایمنی یاخته ای مانند آلرژی د یر رس , مقاومت در برابر عفونت های مختلف پس زدگی بافتها (رد پیوند ) وازبین بردن یاخته های سرطانی رل مهمی را ایفا می کند.

  جای*غده تیموس : این غده در بالای قفسه سینه در جلوی نای در ( زیر ) پشت استخوان جناغ سینه قرار دارد.

  مونوسیت ها : Monocyte

  مونوسیت ها :*مونوسیت ها* مونوسیت ها گویچه های سفیدی از سیستم ایمنی و از دسته آگرانولوسیت ها هستند که اندازه ای بین۱۵تا۲۵میکرون دارند،گرد یا بیضی هستند و شکل هسته آنها نا منظم است و دارای پیچ خوردگی و گاهی کلیوی شکل است.مونوسیت ها بدون گرانول بوده یا دارای تعداد کمی گرانول ظریف هستند.سیتوپلاسم مونوسیت ها زیاد و آبی خاکستری و دارای دانه های ریز فلفلی به نام دانه های(آزورو فیلیک)هستند.سیتوپلاسم دارای پاهای کاذب می باشد.مونوسیت ها ممکن است حاوی واکوئل باشند.مونوسیت ها بزرگترین سلول در جریان خون محسوب میشوند.مونوسیت ها در مراحل اولیه واکنش ایمنی در فاگوسیتوز(سلول خواری)شرکت دارند.مونوسیت ها پس از خروج از خون و،ورود به بافت های بدن به صورت سلول های درشتی به قطر۸۰میکرومتر به نام(ماکروفاژ)در می آیند در حقیقت مونوسیت ها به وسیله پدیده ای به نام دیاپدز از منافذ رگ های خونی عبور میکنند و وارد بافت ها میشوند و تبدیل به ماکروفاژ می شوند.مونوسیت ها،پروتئازها را از دست لیزوزوم ها آزاد میکنند.همچنین آنها رادیکال اکسیژن و اکسید نیتروژن تولید میکنند،که عامل عفونی زا را از بین می برند.مونوسیت ها همچنین سیتوکین تولید میکنند که لنفوسیت ها را فعال و روند التهاب را تحریک میکند.افزایش درصد مونوسیت های خون(مونوسیتوز)نامیده می شود.

  پلاکتها: ترومبوسیتها :PLATELETS

  پلاکت های خون سلولهایی هستند که درخون ما وجود دارند و زمانیکه تشخیص می دهند، جایی از رگهای خونی آسیب دیده، به هم می پیچند، تا جلوی خونریزی را بگیرند. به بیان بهتر زمانیکه جایی از بدن شما زخم می شود، پلاکت ها به قسمت آسیب دیده زخم می چسبند و باعث بوجود آمدن لخته خون می شوند و این عمل پلاکت ها منجر به بند آمدن خونریزی می شود.

  میزان نرمال پلاکت خون چقدر است؟

  تعدا پلاکت نرمال در خون می بایست بین 150000تا 450000 در هر میکرومیلیلیتر باشد. پلاکت بالای 450000 را بیماری ترومبوسیتوز و پلاکت های کم تر از 150000 را بیماری ترومبوسیتوپنی می نامند. شما می توانید تعداد پلاکت خونتان را با انجام آزمایشی بنام شمارش کامل خون  (CBC)مشخص کنید. 

  پلاکت خون بالا خون یا ترومبوسیتوز چیست؟

  اصطلاح پزشکی داشتن پلاکت زیاد یا افزایش پلاکت ترومبوسیتوز نامیده می شود و به دو دسته بندی زیر تقسیم می گردد:

  • ترومبوسیتوز اولیه یا اساسی: در این بیماری  سلول های ناهنجار در مغز استخوان باعث ساخت مقدار زیادی پلاکت می شوند، اما دلیل تغییر هنجار سلولها نامعلوم است.
  • ترومبوسیتوز ثانویه: شکل این بیماری مانند نوع اولیه است، اما دلیلش می تواند به خاطر، کم خونی، سرطان، التهاب یا عفونت باشد.

  در ترومبوسیتوز نوع اول و دوم علائم بیماری در بدن یکسان است. این علائم شامل لخته های خون در دست ها و پاها می شود و درصورتیکه درمان نشوند ممکن است به سکته قلبی منجر شود. 

  تفاوت ترومبوسیتوز اولیه و ثانویه در نحوه درمان آنهاست:

  • برای درمان ترومبوسیتوز اولیه  می بایست، خون را تصفیه کرد و پلاکت را از خون جدا نمود، تا سطح آن به میزان طبیعی برسد.
  • اما در ترومبوسیتوز ثانویه، برای درمان می بایست علت آن معلوم شود، و سپس با درمان آن علت مانند درمان سرطان یا کم خونی، ترومبوسیتوز نیز درمان می شود.

  پلاکت خون پایین یا ترومبوسیتوپنی چیست؟

  زمانیکه در خون شما پلاکت کافی وجود ندارد، دچار بیماریی شده اید، که به آن ترومبوسیتوپنی می گویند. علایم آن شامل کبود شدن بدن و خونریزی مکرر، لثه، بینی و دستگاه گوارش می شود. زمانی پلاکت خون بدن شما کم می شود که چیزی جلوی تولید آن را بگیرد، این عوامل شامل:

  • داروها
  • بیماری ارثی
  • انواع خاصی از سرطان مانند، سرطان خون یا لنفوم
  • شیمی درمانی
  • اختلال یا عفونت کلیه
  • مصرف الکل

  پلاکت ها و سلامت قلب و عروق

  اگر میزان پلاکت خون شما زیاد باشد، می تواند ریسک لخته شدن خون را افزایش داده و منجر به خطرات مهم تر مانند سکته قلبی شود. اما بعضی از مواقع حتی با اینکه شما میزان نرمالی پلاکت در خونتان دارید، ممکن است بعلت چسبندگی بیش از حد آنها به هم خطر سکته و حمله قلبی را افزایش می دهد.

  تعداد پلاکت کم یا زیاد در خون و همچنین پلاکت هایی که به درستی عمل نمی کنند و می توانند باعث لخته خون، سکته و یا حمله قلبی شوند، بعضی اوقات بدلیل بیماریهای ارثیهستند. از اینرو در صورتیکه سابقه این نوع بیماری را در خانواده تان دارید بهتر است با یک پزشک در این زمینه صحبت کنید

  مگاکاریوسیت Megakaryocyte

  بزرگترین سلول در مغز استخوان مگاکاریوسیت Megakaryocyte , که ازتجزیه این سلول پلاکتها ایجاد می شوند 

آگرانولوسیت‌ها

در سیتوپلاسم این نوع گلبول‌های سفید دانه وجود ندارند.

• لنفوسیتها : لنفوسیتها خود به دو نوع اصلی B و T تقسیم می‌شوند که در ساخت آنتی بادی و فاگوسیتوز نقش دارند و دارای هسته ای گرد و با سیتوپلاسم اندک است.هر لنفوسیت چه B و چه T ففط یک نوع گیرنده ی آنتی ژنی در سطح خود دارند ولی تعداد زیادی گیرنده ی آنتی ژنی از یک نوع دارند.لنفوسیتها فاگوسیتوز انجام نمی‌دهند و در دفاع اختصاصی نقش دارند.
• مونوسیتها.

تعداد گلبولهای سفید

میزان طبیعی گلبولهای سفید ۴۵۰۰ الی ۱۰۰۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر(LCM) است. لکوپنی یا پایین آمدن گلبولهای سفید که در موارد زیر ایجاد می‌شود: نارسایی مغز استخوان (برای مثال ناشی از عفونت، تومور)، بیماریهای واسکولار-کلاژنی (مثل لوپوس)، بیماریهای کبدی و طحال و رادیوتراپی.

لکوسیتوز یا بالا رفتن گلبولهای سفید که در موارد زیر دیده می‌شود:بیماریهای عفونی و برخی سرطانهای خونی

مروری بر گلبولهای سفید

نوع	نمای میکروسکوپیک	شکل	درصد تقریبی در بالغین  :	قطر (μm)	اهداف عمده	هسته	گرانول‌ها	نیمه‌عمر
نوتروفیل			62%	10–12	باکتری قارچ	Multilobed	Fine, faintly pink (H&E stain)	6 hours–few days (days inspleen and other tissue)
ائوزینوفیل			2.3%	10–12	Larger parasites Modulate allergic inflammatoryresponses	Bi-lobed	Full of pink-orange (H&E stain)	8–12 days (circulate for 4–5 hours)
بازوفیل			0.4%	12–15	Release histamine for inflammatoryresponses	Bi-lobedor tri-lobed	Large blue	A few hours to a few days
لنفوسیت			30%	Small lymphocytes 7–8 Large lymphocytes 12–15	لنفوسیت‌های بیs: releases antibodies and assists activation of T cells لنفوسیت تیs:سلول کشنده طبیعیs: virus-infected and tumor cells. CD4+ Th (T helper) cells: activate and regulate T and B cells CD8+ cytotoxic T cells: virus-infected and tumor cells. γδ T cells: bridge between innateand adaptive immune responses; phagocytosis Regulatory (suppressor) T cells: Returns the functioning of the immune system to normal operation after infection; preventsautoimmunity	Deeply staining, eccentric	NK-cells and cytotoxic (CD8+) T-cells	Years for memory cells, weeks for all else.
مونوسیت			5.3%	12–15	Monocytes migrate from the bloodstream to other tissues and differentiate into tissue resident macrophages, Kupffer cells in the liver.	Kidney shaped	None	Hours to days

علل افزایش گلبول‌های سفید خون

افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون عبارتست از افزایش تعداد سلول‌های مبارزه کننده با بیماری‌ها یا لکوسیت‌ها (leukocytes) در گردش خون. افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون را لکوسیتوز (leukocytosis) نیز می‌گویند.

نام دیگر سلول‌های سفید خون که توسط مغز استخوان تولید شده و در همه بدن پراکنده می‌شوند، لوکوسیت می‌باشد.

این سلول‌ها، سلاح مهم سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌های عفونی هستند، یعنی هنگام ابتلاء به یک بیماری عفونی (میکروبی)، گلبول‌های سفید خون با میکروب‌ها می‌جنگند واز بدن دفاع می‌کنند.

در صورت عدم وجود عفونت، گلبول‌های سفید خون به طور طبیعی فقط یک درصد از خون هر فرد را تشکیل می‌دهند. یک آزمایش خون ساده به راحتی تعداد این گلبول‌ها را مشخص می‌سازد. تعداد طبیعی گلبول‌های سفید خون ۴۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سلول درهر میکرولیتر خون است.

اگر تعداد لکوسیت‌ها بیشتر از ۱۱۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر خون در افراد بزرگسال باشد، به عنوان افزایش گلبول‌های سفید خون در نظر گرفته می‌شود.

حداکثر تعداد طبیعی گلبول‌های سفید خون در کودکان، بسته به سن و جثه آن‌ها متفاوت است.

همان‌طور تعداد کمتر از حد طبیعی گلبول‌های سفید خون ممکن است نشانگر نقص عملکرد مغز استخوان و یا کبد و طحال باشد، بیماری یا تهاجم عوامل خارجی به بدن نیز باعث افزایش تعداد این سلول‌ها می‌شود. افزایش تعداد گلبول‌های سفید در آزمایش خون نشان دهنده ابتلای شما به یک بیماری خاص است

علل

افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون معمولاً و به طور کلی نشان دهنده شرایط زیر است:

۱- وجود یک بیماری عفونی در بدن که برای مبارزه با آن، تعداد گلبول‌های سفید خون زیاد می‌شود.

۲- واکنش بدن نسبت به یک دارو که منجر به افزایش تولید گلبول‌های سفید خون می‌شود.

۳- بیماری مغز استخوان که باعث افزایش غیر طبیعی تولید گلبول‌های سفید خون می‌شود.

۴- یک نوع بیماری سیستم ایمنی بدن که تولید گلبول‌های سفید خون را افزایش می‌دهد.

علل خاص افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون عبارتند از:

- لوسمی لنفوسیتیک حاد

- لوسمی میلوژنوز حاد

- آلرژی، به خصوص واکنش‌های آلرژیک شدید

- لوسمی لنفوسیتیک مزمن

- لوسمی میلوژنوز مزمن

- داروها مثل کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) و اپی نفرین

- میلوفیبروز

- برخی بیماری‌های عفونی باکتریایی

- برخی بیماری‌های عفونی ویروس

- پلی سیتمی ورا (یک نوع بیماری مغز استخوان)

- آرتریت روماتوئید

- کشیدن سیگار

- استرس و فشار روحی یا جسمی شدید

- بیماری سل

- بیماری سیاه سرفه

- آسیب بافتی (سوختگی شدید)

چه موقع نزد پزشک برویم؟

معمولاً وقتی پزشک یک سری آزمایش برای تشخیص بیماری فعلی شما تجویز می‌کند، در طی این آزمایش، مقدار بالای گلبول‌های سفید خون مشخص می‌گردد، یعنی به طور اتفاقی این افزایش تعداد معلوم می‌شود.

افزایش تعداد گلبول‌های سفید در آزمایش خون نشان دهنده ابتلای شما به یک بیماری خاص است که در بخش علل گفته شد.

ممکن است پزشک، آزمایشات دیگری را برای بررسی بیماری فعلی شما تجویز کند.

نتایج یک مطالعه

نتایج یک مطالعه نشان داد مردان و زنانی که تعداد گلبول‌های سفید خونشان زیاد است، با خطر بیشتر مرگ زودهنگام، به ویژه در اثر بیماری‌های قلبی عروقی مواجه هستند.

البته افرادی هم که تعداد گلبول‌های سفید خونشان طبیعی است، از این خطرات مستثنی نیستند، زیرا کسانی که بالاترین میزان تعداد طبیعی را دارند نیز در معرض افزایش خطر ابتلاء به بیماری و مرگ هستند.

محققان ایتالیایی می‌گویند خطر مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی عروقی، با زیاد شدن تعداد گلبول‌های سفید افزایش می‌یابد، اما تأکید دارند که هنوز یک ارتباط علت و معلولی بین این خطر و تعداد گلبول‌های سفید خون را مورد تأیید قرار نداده‌اند.

علل افزایش گلبول‌های سفید خون

کاهش گلبول‌های سفید خون خطر دارد

کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون نشان‌دهنده پایین آمدن قدرت دفاعی بدن است و اگر در این زمان هر گونه میکروب بیماری زا وارد بدن فرد شود، توانایی مقابله با آنها کاهش می‌یابد و ممکن است فرد به بیماری‌های مختلف مبتلا شود.

گلبول سفید خون

خون از سلول‌های مختلفی تشکیل شده است که شامل گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز(RBC) و پلاکت‌ها است.

هر کدام از این سلول‌ها وظایف مشخصی در بدن دارند و کم و زیاد شدن تعداد آنها، نشان دهنده بیماری خاصی در بدن است.

گلبول‌های سفید، وظیفه دفاع از بدن در مقابل عوامل خارجی را به عهده دارند.

گلبول‌های قرمز اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رسانند و مواد زاید را از بافت‌ها دور می‌کنند.

پلاکت‌ها وظیفه انعقاد خون را به عهده دارند.

گلبول‌های سفید خون

گلبول‌های سفید خون یا لکوسیت‌ها، با سیستم ایمنی بدن ارتباط دارند و وظیفه اصلی آنها دفاع از بدن در برابر انواع میکروب‌ها و سایر عوامل خارجی و مزاحم می‌باشد. تعداد گلبول‌های سفید خون در افراد سالم بین ۴ هزار تا ۱۱ هزار در هر میکرولیتر خون می‌باشد

اکثر گلبول‌های سفید در مغز قرمز استخوان ساخته می‌شوند و معمولاً محل اقامت آنها، خون و بافت لنفاوی می‌باشد.

پنج نوع گلبول سفید وجود دارند: نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها.

تعداد گلبول‌های سفید خون

بسیاری از افراد هنگامی که برای آزمایش خون به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند، نمی دانند که آزمایشگاه چه کاری بر روی خون آنها انجام می‌دهد و معمولاً برای آگاهی از نتیجه آزمایش خود، به پزشک مراجعه می‌کنند.

معمولاً در بدن افراد سالم روزانه حدود صد میلیارد سلول سفید خون تولید می‌شود، اما آنچه در نتیجه آزمایش خون نوشته می‌شود، تعداد گلبول‌های سفید در هر میکرولیتر خون می‌باشد که این تعداد برای افراد سالم بین ۴ هزار تا ۱۱ هزار سلول سفید در هر میکرولیتر خون می‌باشد.

اگر فرد با کاهش تعداد گلبول سفید مواجه شود، به لکوپسی مبتلا می‌باشد.

چند نکته درباره تعداد گلبول‌های سفید

- تعداد گلبول‌های سفید خون نوزادان بیشتر از بزرگسالان می‌باشد.

- اگر فردی از دارویی استفاده می‌کند، باید قبل از اقدام برای آزمایش خون، حتماً پزشک آزمایشگاه را از آن مطلع کند، زیرا نتایج تحقیقات نشان داده است مصرف برخی داروها بر تعداد گلبول‌های خون موثرند.

- هنگامی که تعداد گلبول‌های سفید خون کمتر از ۳۵۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر خون شود، فرد دچار کمبود گلبول سفید شده است. اگر فردی دچار کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون شد، باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت پایین آمدن گلبول‌های سفید خون مشخص شود

علل کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون

- عفونت‌های ویروسی

- اختلالات مادرزادی

- بیماری‌های خودایمنی

- برخی داروها مثل پردنیزون، آنتی بیوتیک‌ها و دیورتیک‌ها

- واکنش‌های آلرژیک شدید

- بیماری‌های انگلی

- کمبود ویتامین‌ها

- بیماری کبد و طحال

- سرطان خون که نام دیگر آن لوسمی می‌باشد. این بیماری در اثر تکثیر و تکامل ناقص گلبول‌های سفید خون و پیش سازهای آن در خون و مغز استخوان ایجاد می‌شود.

- شیمی درمانی و پرتو درمانی: از آنجا که شیمی درمانی و اشعه درمانی (رادیوتراپی) سبب از بین رفتن سلول‌های سرطانی می‌شوند، سلول‌های سفید خون هم تحت تأثیر قرار گرفته و از بین می‌روند. به همین دلیل بیمارانی که تحت شیمی درمانی و پرتو درمانی قرار می‌گیرند، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف می‌شود و در معرض ابتلاء به انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها قرار می‌گیرند و باید تحت مراقبت‌های شدید و ویژه قرار بگیرند.

- ویروس HIV یا ایدز: وجود این ویروس در بدن فرد، دلیل دیگری برای کاهش تعداد گلبول‌های سفید در خون فرد می‌باشد، زیرا این ویروس به سلول‌های سفید خون حمله می‌کند و در نتیجه تعداد گلبول‌های سفید با افت قابل توجهی روبرو می‌شود.

- پرکاری تیروئید: هنگامی که تیروئید بیش از حد فعال می‌شود، تعداد گلبول‌های سفید خون کاهش پیدا می‌کند.

- بیماری لوپوس: لوپوس نوعی بیماری خودایمنی است که در طی آن سیستم ایمنی به سلول‌های خودی حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در واقع سیستم ایمنی نمی‌تواند بین عامل خارجی و سلول‌های خود بدن تفاوتی قائل شود، درنتیجه به بافت خودی حمله می‌کند. در نتیجه باعث التهاب و درد و صدمه در قسمت‌های مختلف بدن می‌گردد.

• هشدار

کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون نشان دهنده پایین آمدن قدرت دفاعی بدن است و اگر در این زمان هر گونه میکروب بیماری زا وارد بدن فرد شود، توانایی مقابله با آنها کاهش می‌یابد و ممکن است فرد به بیماری‌های مختلف مبتلا شود.

بنابراین کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون باید جدی گرفته شود و اگر فردی دچار کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون شد، باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت پایین آمدن گلبول‌های سفید خون مشخص شود و بر اساس علت کشف شده، نسبت به درمان قطعی آن اقدام کند.

www.wikipedia.com

www.rahmanshakibaei.com

www.rastineh.ir

www.daneshnameh.roshd.ir

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: